اکثر بیمارانی که به مطب بنده در مورد زانو مراجعه می کنند از زانو درد شکایت دارند .
برای درمان این مشکلی که مریض از آن شاکی بوده و زندگی طبیعی او را مختل کرده است باید ابتدا پزشک تشخیص درستی از علت شروع درد و علت به وجود آمدن درد داشته باشد که بتواند درمان مناسب آن درد را برای بیمار انجام دهد و بیمار را به زندگی طبیعی برگرداند.
در بیماران مختلف بر اساس شرح حال دقیق که از بیمار گرفته می شود ، مانند شکایت ، شروع ، طول مدت آن ، محل درد ، آیا درد از جای دیگری به زانو تیر می کشد یا مستقیماً در ناحیه زانو قرار دارد؟ چه مدت این درد را بیمار داشته و آیا با استراحت بهتر یا بدتر می شود و این گونه سوالات که از بیمار می پرسیم تا به منشا اصلی درد برای درمان و راحتی بیمار پی ببریم.
علت های شایع زانو درد
در دردهای ناحیه زانو ، باید علت های مختلفی را در نظر بگیریم . زانو علاوه بر اینکه یک عضو از بدن است ، یک مفصل مکانیکی نیز است . یعنی در کنار بیماری های سیستمیک و مشکلات سیستمیکی که در بدن ایجاد می شود و عواقب آن را میتوانیم در زانو مشاهده کنیم . مانند بیمارانی که روماتیسم مفصلی ، آرتریت روماتوئید ، نقرس دارند و ممکن است که همان دانه های کلسیم و موادی که در مفاصل دیگر جمع می شوند در زانوی بیمار نیز جمع شوند و علاوه بر این به عنوان یک مفصل ، نیز می تواند دچار فرسایش شود که این فرسایش را به نام آرتروز یا استئوآرتریت یا بیماری پیشرونده تخریب مفصلی نام می برند .
از دیگر مشکلاتی که زانو به عنوان یک مفصل میتواند داشته باشد از بین رفتن یا ایجاد مشکلاتی در اعضای تشکیل دهنده آن مانند مینیسک ، تاندون ها ، لیگامان ها و بقیه قسمت های زانو است .
در خود زانو نیز یک مفصل دیگر به نام مفصل پاتلوفمورال یا کشکک زانو داریم که آن هم باید از دید دور نماند و ممکن است یک سری دردها مربوط به آن مفصلی باشد که روی زانوی بیمار قرار گرفته است و خب در قسمت سایکوسوماتیک نیز ما منتظر گسترش درد و تظاهر آن به مفصل زانوی بیمار می توانیم باشیم .
بیماری که از نظر عصبی یا ناراحتی های روانی در کنار جسمانی رنج می برد یا اصلاً مشکل جسمانی به هیچ عنوان ندارد می تواند از یک سری دردهایی که در واقعیت وجود ندارند در مفصل زانو شکایت کند که منشاء آن همان حالت های اضطرابی و روانی بیمار می باشد
درمان و پیشگیری از زانو درد
برای هر کدام از این مشکلاتی که بیمار شرح حال می دهد راه های مختلفی برای رفع آن وجود دارد که بیس اصلی آنها به غیر از کارهای این ویزیو مانند جراحی ، مینیمال این ویزیو مانند تزریقات درون مفصلی ، بیس مشترکی دارند که به اسم درمان های کانسرواتیو شناخته می شوند که شامل ضد التهاب ، فیزیوتراپی و شامل درمان هایی است که باعث تقویت عضلات دو طرف مفصل میشود .
همان طور که می دانید وقتی درد در مفصل ایجاد می شود ، به خاطر آن دردی که بیمار در مفصل دارد ، از آن مفصل کمتر استفاده میکند و عضلات دو طرف آن خصوصاً در زانو عضله چهارسر دچار آتروفی و ضعف می شود و هرچی این ضعف عضلانی بیشتر شود باز تاثیر مستقیم در افزایش درد دارد و ما باید این چرخه درد را از یک جایی از بین ببریم . زیرا درد بیشتر باعث عدم تحرک بیشتر میشود و آن عدم تحرک باعث آتروفی بیشتر عضلانی می شود و باز این چرخه به سمت درد بیشتر هدایت می شود .
در کل کارهایی که ما برای بیمار به عنوان کانسرواتیو انجام می دهیم در مراحل ابتدایی چه در فیزیوتراپی و چه در آب درمانی تقویت عضلات را مد نظر داریم.
یک سری کارهایی که در فیزیوتراپی توصیه میکنیم و همکاران ما انجام می دهند باعث افزایش گردش خون در ناحیه مفصل ، کاهش التهاب با حرارت دادن داخل بافت چه با استفاده از لیزر و چه مگنت و وسایل های دیگری که در این زمینه استفاده می شود ، انجام می شود و درنهایت هدف ما بازگشت بیمار به عملکرد طبیعی مفصل زانو است .
در کنار تمام این مسائل و مشکلاتی که برای بیمار وجود دارد در عده ای از افراد و ورزشکاران که از مفاصلشان بیش از حد طبیعی یا در دوره های نزدیک استفاده میکنند که فرصت توانبخشی و ریکاوری را به آن مفصل نمی دهند. دوستانی داریم که مراجعه می کنند که هفتهای دو بار کوهنوردی های سنگین انجام می دهند ، ورزشکارانی داریم که مفاصل شان را اوریوز میکنند .
این ها نکاتی است که باید بدانیم سطح تحمل مفاصل هرکس که در یک ورزشکار حرفه ای با فرد معمولی درست است که متفاوت می باشد ولی باز آن هم باید باز توانی شود که از آن حالتی که دچار تخریبش می شود ، بیرون بیاید و بتواند در فواصل مناسب ورزش سنگین مثل کوهنوردی ، فوتبال و دیگر ورزش های حرفه ای را انجام دهد.
در صورت ابتلاء به درد زانو چه کنیم؟
در مباحث مختلف ما بحث این را داشتیم که بعد از اینکه زانو دچار درد و مشکلات شد چه کار کنیم؟
قبل از آن یک مرحله دیگر است که سعی کنیم حداقل اگر قرار است استهلاک و یا مشکلاتی در مفصل زانو ایجاد شود، آن را یا نداشته باشیم و یا عقب بیندازیم که در سنی که انتظار داریم روی دهد.
در سنین ابتدایی باید انحرافات زانو، را مخصوصاً در بچه هایی که لاکسیته لیگامان یا شلی لیگامانی و نرمی مفاصل دارند مد نظر داشته باشیم اگر پا پرانتزی ، پا ایکسی هستند این مسائل درمان های خاص خود را بر اساس سن و پیگیری های خاص خود بر اساس سن دارد . بنابراین باید پیگیر باشیم و از بیس قضیه جلوی استهلاک زودرس مفصل زانو را بگیریم.
در حالت هایی که فرد به صورت حرفه ای و منظم ورزش نمیکند ، باید ابتدا بدن را گرم کند و حرکاتی که ناگهانی روی زانو ایجاد می شود را محدود کند ، وسایل ایمنی و مراقبتی در کنار ورزش های سنگین داشته باشد و باعث این نشود که حرکت نامناسبی به دلیل عدم تبحر یا عدم گرم کردن بدن ، باعث ضایعه یا آسیب پایداری که نیاز به جراحی دارد در زانوی فرد شود.
بیمارانی که مراجعه می کنند زیاد در مورد رژیم غذایی یا مکمل هایی که باعث تقویت مفصل زانو می شود ، سوال می کنند . بیس ترمیم در بدن (در هر کجای بدن) به ویتامین c و آنتی اکسیدان و موادی برمیگردد که در میوه های تازه ، ماهی سالمون در ترکیبات میوه های طبیعی مانند آووکادو ، در لوبیای سویا ، زنجبیل و گیاهانی که بیس دارویی دارند، مانند بابونه وجود دارد و ثابت شده است که از این مواد ، دارو تهیه شده است و در مارکت جهانی به فروش می رسد. شما باید سعی کنید که تغذیه سالم و مناسبی داشته باشید از یک طرف بحث استئوپروز یا پوکی استخوان مطرح است که بیس مفاصل یا آن غضروف مفصلی روی استخوان قرار می گیرد را تقویت کنیم و مفاصل را دچار آسیب ، حرکات ناگهانی و اوریوز استفاده بیش از حد قرار ندهیم و اگر اتفاقی ضایعه ای چیزی هم ایجاد میشود در زمانی که نیاز است و در آن سنی که پزشک با تجربه شما توصیه می کنند اقدام کنید .
شاید جراحی واقعاً یک اقدام خشن بوده و به راحتی قابل پذیرش برای بیمار نباشد ولی اگر تنها راه ممکن از نظر پزشکتان است که راه دیگری ندارد.
به عنوان مثال بیمار جوان مراجعه می کند که پارگی تاندون های صلیبی و پارگی و مشکلاتی در مینیسک دارد که هیچ راهی جراح ، به غیر از آرتروسکوپی و ترمیم آن ضایعه نمیتواند داشته باشد. البته اقدامات موازی که معمولاً نتیجه خوبی نمی دهد، مانند PRP ، توصیه های غیر جراحی که توسط افرادی که جراحی انجام نمی دهند ، گاهاً می شود .
هیچ جراحی دوست ندارد مداخله سنگینی مانند جراحی را در مفصل زانو و در جاهای دیگر بدن انجام دهند. وقتی که راه چاره و درمان و راه دوم و جایگزین دیگری وجود ندارد ، باید با اعتماد به پزشکتان پروسه را انجام دهید تا در آینده ضایعه پایداری مثل آرتروز زودرس غضروف مفصل به خصوص در زانو ، وقتی که قابل ترمیم نیست ، بازسازی نمیشود و از بین رفتن آن مساوی با یک عمر همراه داشتن نقیصه ای به نام آرتروز می باشد.
اگر بتوانیم جلویش را بگیریم تا اولاً ایجاد نشود و اگر ایجاد شد در سن معمول آن که منتظرش باشیم ایجاد شود، راه چاره دیگر را نداریم و بنا به تصمیم جراح باید اعتماد کرده و پروسه را انجام دهیم.
وزن بدن همانطوریکه می دانیم به سمت داخل پا و یا داخل زانو به خاطر انحرافی که در مفصل بیومکانیک زانو و زوایای که وجود دارد بیشتراست و وزن به سمت داخل است.
تحت شرایطی انحراف ایجاد می شود و از آن حالت طبیعی خارج می شود. وزن بیشتر به سمت داخل مفصل زانو قرار می گیرد و باعث استهلاک بیشتر مفصل می شود. در این حالت ، هیچ راهی به جز انجام دادن استئوتومی و اصلاح دفورمیتی توسط جراح وجود ندارد.
وقتی حالت طبیعی و توزیع نیروی طبیعی به صورت متناسب روی مفاصل انجام نشود، باعث استهلاک بیش از حد یک قسمت از مفصل می شود و آن را در پروسه پیشرونده استهلاک قرار می دهد.
برای پیشگیری میتوان عضلات را تقویت کرد.
می توانیم عضلات چهار سر زانو را با یک پیاده روی مختصر ، هیدروتراپی ، راه رفتن ساده داخل آب ، ورزش های سبک ، پیاده روی های روزانه، نرمش هایی که به بیمار آموزش می دهیم می توان عضلات را تقویت کنید تا در مواقعی که دچار سانحه و حرکات ناگهانی میشوند جلوی پیشرفت علائم را بگیرید و مفصل را دچار ضایعه نکنند.
زیرا واقعا حیف است که بدن طبیعی را از دست بدهیم و بعداً دنبال درمان و رفع مشکل باشیم. یک سری ورزش و نرمش هایی وجود دارد که به صورت طبیعی و خیلی آسان به بیمار و مراجعه کننده مان آموزش دهیم تا آنها را انجام دهند و باعث تقویت عضلات دو سر مفصل میشود و باعث این میشود که در مواردی که یک فشار غیر کنترل شده به یک سمت مفصل ایجاد می شود ، در مواقعی که طرف ورزشکار است و یک سری حرکات سنگین را روی مفاصل انجام میدهد باعث ضایع یا آسیب روی مفصل نشود.
با آرزوی سلامتی برای شما