پوکی استخوان چیست؟ علت، علائم و درمان

پوکی استخوان ، بیماری است که طی آن استخوان ها ضعیف و شکننده می شوند ، به طوری که یک فشار خفیف ، سقوط کوچک یا حتی سرفه می تواند باعث ایجاد شکستگی در استخوان شود.
شکستگی های مرتبط با پوکی استخوان معمولاً در لگن ،مچ دست یا ستون فقرات رخ می دهد.
استخوان بافتی زنده است که به طور مداوم ساخته و جایگزین می شود. پوکی استخوان زمانی اتفاق می‌افتد که ایجاد استخوان جدید برای جیگزینی استخوان های قدیمی ادامه پیدا نمی کند.
این مسئله هر دو جنس مردان و زنان و در همه نژادها عمومیت دارد ، اما زنان سفیدپوست و آسیایی به ویژه زنان مسن که در معرض یائسگی هستند ، را بیشتر تحت تاثیر قرار می دهد. داروها ، رژیم غذایی سالم و حفظ وزن مناسب ، می تواند به جلوگیری از ، پوکی استخوان و یا تقویت استخوان های ضعیف کمک کنند.

علائم پوکی استخوان

معمولاً در مراحل اولیه ، علائمی وجود ندارد ، اما هنگامی که استخوان ها تضعیف می شوند ممکن است علائم و نشانه ها ظاهر شوند ، که شایعترین آنها، عبارتند از:
– درد پشت ، ناشی از شکستگی مهره ستون فقرات
– از دست دادن قامت یا کوتاه شدن قد
– خمیدگی کمر یا گوژپشتی
– شکستگی استخوان خیلی راحت تر از حد انتظار

علل پوکی استخوان

استخوان ها بطور معمول دائما در حالت تجدید هستند ، بدین معنی که استخوان جدید ساخته شده و استخوان قدیمی جایگزین می‌شود. هنگامی که فرد جوان است بدن ، استخوان سازی سریعتر بوده و توده استخوانی افزایش می یابد. اکثر افراد تا اواسط دهه ۲۰ زندگی ، به حداکثر توده استخوانی دست می‌یابند ، اما در افراد مسن، توده استخوانی سریع تر از آنچه که ایجاد می شود از دست می رود.
ابتلا به پوکی استخوان تا حدودی بستگی به توده استخوانی دارد ، که در طی سال های جوانی به دست آمده است. توده استخوانی کمتر ، ابتلا به پوکی استخوان در سنین پیری را در پی دارد.

عوامل خطر

برخی از عواملی که می‌توانند احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند که این عوامل شامل سن ، نژاد ، شیوه زندگی ، شرایط و درمان های پزشکی می باشد.

عوامل خارج از کنترل :

برخی از عوامل زمینه ساز پوکی استخوان که از کنترل خارج هستند عبارتند از :
– جنس : زنان نسبت به مردان احتمال بیشتری دارد که به پوکی استخوان مبتلا شوند.
– سن : ابتلا به پوکی استخوان در افراد مسن تر بیشتر است.
– نژاد : افراد سفیدپوست یا آسیایی در معرض خطر بیشتر پوکی استخوان قرار دارند.
– سابقه خانوادگی : اگر در خانواده یکی از افراد به خصوص پدر یا مادر دچار پوکی استخوان شود، خطر ابتلا فرزندان به این بیماری بیشتر می شود.
– جثه بدنی : مردان و زنانی که جثه کوچکتری نسبت به بقیه دارند ، خطر ابتلا به بیماری پوکی استخوان در آنها بیشتر است. زیرا ممکن است توده استخوانی کمتری داشته باشند.

سطوح هورمون

پوکی استخوان در افرادی که بیش از حد و یا کمی از هورمون های خاصی در بدن آنها وجود دارد ، شایع تر است. این هورمون ها عبارتند از:

– هورمون های جنسی

هنگامی که سطح هورمون جنسی کاهش می‌یابد ، باعث تضعیف استخوان می‌شود. کاهش میزان استروژن در زنان در دوره یائسگی یکی از قوی ترین عوامل خطر برای بروز پوکی استخوان است. مردان با افزایش سن کاهش تسترون را تجربه می کنند.
سرطان پروستات در مردان، باعث کاهش سطح تستوسترون می شود.
درمان سرطان سینه که سطوح استروژن را در زنان کاهش می دهد ، احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد.

– مشکلات تیروئید

سطح بالا و غیر طبیعی هورمون تیروئید می تواند باعث از دست رفتن توده استخوان شود . این مسئله زمانی رخ می‌دهد که تیروئید بیش از حد فعال باشد و یا فرد هورمون تیروئید را برای درمان کم کاری تیروئید مصرف کند.

– عوامل تغذیه ای

پوکی استخوان در افرادی با ویژگیهای زیر ، بیشتر است:

مصرف کم کلسیم

کمبود کلسیم در طول عمر نقشی اساسی در توسعه پوکی استخوان دارد. مصرف کم کلسیم باعث کاهش تراکم استخوان شده و خطر شکستگی استخوان را افزایش میدهد.

-اختلالات اشتها

به شدت محدود کردن مصرف غذا و کمبود وزن استخوان در مردان و زنان را تضعیف می کند.

-جراحی دستگاه گوارش

جراحی برای کاهش اندازه معده و یا حذف بخشی از روده، محدودیتی در سطح موجود برای جذب مواد مغذی از جمله کلسیم را ایجاد می کند.

مصرف استروئیدها و داروهای دیگر

مصرف طولانی مدت از داروهای خوراکی یا تزریقی کورتیکواستروئید مانند پردنیزون و کورتیزان با اختلال در روند بازسازی استخوان مواجه می‌شود. مصرف این داروها مورد استفاده برای مبارزه یا پیشگیری از بیماری های زیر است:
 تشنج
 ریفلاکس معده
 سرطان
 رد پیوند

– شرایط پزشکی

ابتلا به پوکی استخوان در افرادی که مشکلات خاص پزشکی زیرا دارند ، بیشتر است:
– بیماری سلیاک
– بیماری التهابی روده
– بیماری کلیوی یا کبدی
– سرطان
– لوپوس
– میلوما چندگانه
– آرتریت روماتوئید

پیشگیری از پوکی استخوان

داشتن تغذیه خوب و انجام ورزش منظم برای حفظ سلامت استخوان ها در طول زندگی ضروری است.

– پروتئین

پروتئین یکی از اجزای تشکیل دهنده استخوان است. اگر به دنبال منابع مناسب پروتئین هستید، می توانید از سویا ، آجیل ، حبوبات ، لبنیات و تخم مرغ مصرف کنید.
بزرگسالان سالمند نیز ممکن است به دلایل مختلف پروتئین کمتری مصرف کنند ، مکمل پروتئین برای اینگونه افراد یک گزینه مناسب می باشد.

– حفظ وزن مناسب

حفظ وزن مناسب همانطور که برای سلامتی به‌طور کلی لازم است ، برای پیشگیری از پوکی استخوان نیز ضروری می باشد.

– مصرف کلسیم

مردان و زنان بین سنین ۱۸ تا ۵۰ سال، ۱۰۰۰ میلی گرم کلسیم روزانه نیاز دارند . این مقدار به طور روزانه به ۱۲۰۰ میلی گرم در زنان بالای ۵۰ سال و مردان بالای ۷۰ سال اضافه می شود. منابع عالی کلسیم عبارتند از:
– محصولات لبنی کم چرب
– سبزیجات برگ سبز
– ماهی سالمون یا ساردین با استخوان
– محصولات سویا
– غلات غنی شده با کلسیم و آب پرتقال
اگر تامین کردن کلسیم از رژیم‌های غذایی دشوار باشد ، می توان از مکمل های کلسیم استفاده نمود. نکته مهمی که باید در نظر بگیرید این است که مصرف بیش از حد کلسیم ، باعث سنگ کلیه می شود. برخی از کارشناسان معتقدند که کلسیم بالا به خصوص در مکمل ها می تواند خطر بیماری قلبی را نیز افزایش دهد . محققان توصیه می کنند که مصرف کلسیم از مکمل ها و رژیم غذایی بیشتر از ۲۰۰۰ میلی گرم روزانه برای افراد بالای ۵۰ سال نباشد.

– ویتامین D

این ویتامین ، توانایی بدن برای جذب کلسیم را بهبود بخشیده و سلامت استخوان ها را تضمین می کند .
افراد می توانند مقادیر کافی ویتامین D را از نور خورشید دریافت کنند ، اما اگر در عرض جغرافیایی بالا زندگی می‌کنید و نور خورشید زیادی دریافت نمی کنید می توانید از مکمل های ویتامین D تحت نظر پزشک استفاده کنید .

تشخیص پوکی استخوان

تراکم استخوان توسط دستگاه‌هایی با سطوح پایین اشعه ایکس برای تعیین نسبت مواد معدنی در استخوان اندازه گیری می شود.
در طول این آزمایش بی درد، فرد از یک دستگاه مجهز به اسکنر عبور می کند. در اغلب موارد تنها چند استخوان که شامل ران ، مچ دست و ستون فقرات می باشد ، بررسی می شوند.

درمان پوکی استخوان

توصیه های درمان اغلب بر اساس برآورد خطر ابتلا به شکستگی استخوان در ده سال آینده با استفاده از اطلاعاتی مانند آزمایش تراکم استخوان است. اگر احتمال خطر بالا نباشد ، درمان ممکن است شامل دارو نشده و در عوض در تغییر عوامل خطر برای از دست دادن استخوان و افتادن تمرکز کند.
برای مردان و زنانی که در معرض خطر شکستگی قرار دارند ، داروهایی که به طور عمده برای پوکی استخوان تجویز می شوند شامل بیسفونات می باشد. این داروها عبارتند از:
Alendronate (Fosamax)
Risedronate (Actonel , Atelvia)
Ibandronate (Boniva)
Zoledronic (Reclast)

هورمون درمانی

این دارو می تواند به حفظ تراکم استخوان کمک کند . با این حال استروژن درمانی همچنین می‌تواند خطر لخته شدن خون ، سرطان آندومتر، سرطان پستان و بیماری قلبی را افزایش دهد.
بنابراین استروژن به طور معمول برای سلامتی استخوان در زنان جوان تر یا زنانی که در یائسگی به درمان نیاز دارند ، استفاده می شود.
در مردان پوکی استخوان ممکن است با کاهش تستسرون مرتبط با سن در ارتباط باشد. درمان جایگزینی تستسترون می تواند به بهبود علائم پوکی استخوان کمک کند.

سایر داروها

اگر درمان های شایع تر پوکی استخوان موثر نباشند یا به اندازه کافی موثر نباشند ، پزشک ممکن است داروهای زیر را تجویز کند.

-Denosumab (Prolia)
در مقایسه با بیسفونات ها این دارو تراکم استخوانی بهتری را تولید می کند و احتمال بروز انواع شکستگی ها را کاهش می دهد. داروی دنوزوماب از طریق تزریق زیر پوستی هر شش ماه وارد بدن می شود.

Teriparatide (Forteo)
این دارو همانند هورمون پاراتیروئید است ، و رشد استخوان جدید را تحریک می کند. پس از دو سال درمان با این دارو داروهای پوکی استخوان دیگری برای حفظ رشد استخوان مورد استفاده قرار می گیرد.
مصرف این دارو به صورت تزریق زیر پوستی روزانه است.
منبع