درد شانه یکی از شایع ترین مشکلات اسکلتی-عضلانی است که افراد در سنین مختلف را تحت تاثیر قرار میدهد. این درد میتواند ناشی از عوامل مکانیکی، التهابی، عصبی و یا حتی ارجاعی باشد. شناسایی علت دقیق درد شانه برای ارائه درمان مناسب بسیار ضروری است. این مقاله به بررسی ساختار شانه، علل شایع درد شانه، علائم مرتبط با هر علت و روشهای تشخیص و درمان این عارضه میپردازد.
مروری بر آناتومی شانه
مفصل شانه یکی از پرتحرکترین مفاصل بدن انسان است که نقش مهمی در انجام فعالیتهای روزانه دارد. به دلیل دامنه حرکت وسیع و پیچیدگی ساختاری، این مفصل مستعد آسیبها و بیماریهای مختلفی است. درد شانه میتواند عملکرد طبیعی بازو و دست را مختل کرده و کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. درک دقیق از آناتومی شانه و علل مختلف درد این ناحیه میتواند به تشخیص سریع و درمان موثر کمک کند.
مفصل شانه شامل ساختارهای زیر است:
• استخوانها: شانه از سه استخوان اصلی تشکیل شده است؛ استخوان بازو (هومروس)، کتف (اسکاپولا) و ترقوه (کلاویکل).
• مفاصل: مفصل گلنوهومرال (بین استخوان بازو و کتف) که مفصل اصلی شانه محسوب میشود.
• تاندونها و لیگامانها: تاندونهای عضلات روتاتور کاف و لیگامانها نقش مهمی در ثبات مفصل شانه دارند.
• بورسها: کیسههای مملو از مایع که برای کاهش اصطکاک بین بافتها عمل میکنند.
این ساختارها به صورت هماهنگ عمل کرده تا حرکات پیچیده شانه امکانپذیر شود. هرگونه آسیب یا التهاب در این ساختارها میتواند منجر به درد شانه شود.
دلایل و علت درد شانه
درد شانه میتواند علل مختلفی داشته باشد که در ادامه به مهمترین آنها اشاره میکنیم:
1. آسیبهای مکانیکی
– پارگی روتاتور کاف: روتاتور کاف مجموعهای از عضلات و تاندونهاست که مفصل شانه را پایدار نگه میدارند. پارگی تاندون این عضلات، چه به صورت حاد (ضربه مستقیم) و چه مزمن (فرسایشی)، منجر به درد شدید شانه میشود.
– التهاب تاندون (تاندونیت): استفاده بیش از حد از شانه یا انجام حرکات تکراری میتواند منجر به التهاب تاندونهای روتاتور کاف شود.
– دررفتگی و نیمدررفتگی: دررفتگی مفصل شانه به دلیل آسیبهای ورزشی یا حوادث رخ میدهد و منجر به درد و بیثباتی مفصل میشود.
2. علل التهابی
– بورسیت: التهاب بورسها که اغلب در اثر فعالیتهای مکرر ایجاد میشود.
– آرتروز: تخریب غضروف مفصل در اثر افزایش سن یا آسیبهای قبلی میتواند منجر به درد و محدودیت حرکت شانه شود.
3. علل عصبی
– گیر افتادن عصب در ناحیه شانه یا گردن میتواند منجر به درد تیرکشنده شود.
– دردهای ارجاعی ناشی از مشکلات دیسک گردنی یا فشردگی عصب.
4. علل ارجاعی گاهی درد شانه ناشی از مشکلات دیگر اعضای بدن مانند:
– بیماری قلبی: درد قلبی میتواند به شانه چپ منتقل شود.
– مشکلات کیسه صفرا: التهاب کیسه صفرا نیز ممکن است باعث درد در ناحیه شانه شود.
تشخیص درد شانه
برای تشخیص علت درد شانه، پزشک از روشهای زیر استفاده میکند:
1. معاینه بالینی: بررسی دامنه حرکت و نقاط حساس شانه.
2. تصویربرداری: رادیوگرافی (X-ray): بررسی استخوانها و آرتروز.
– MRI: تشخیص آسیبهای نرمبافتی مانند پارگی تاندون.
– سونوگرافی: بررسی تاندونها و بورسها.
3. آزمایش خون: در مواردی که علل التهابی مانند آرتریت مطرح باشد.
درمان و مدیریت درد شانه
درمان درد شانه به علت آن بستگی دارد و شامل موارد زیر است:
1. درمانهای غیرجراحی:
– استراحت و کاهش فعالیتهای مسبب درد.
– استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs).
– فیزیوتراپی: تمرینات کششی و تقویتی برای بهبود دامنه حرکت.
– تزریق کورتیکواستروئید در موارد التهاب شدید.
2. درمانهای جراحی: در مواردی مانند پارگی کامل تاندون، دررفتگی مکرر و آرتروز پیشرفته، ممکن است جراحی ضروری باشد.
3. روشهای نوین درمانی:
– درمان با PRP (پلاسمای غنی از پلاکت): این روش به کاهش التهاب و ترمیم بافتهای آسیبدیده کمک میکند.
– لیزر درمانی کمتوان: به عنوان یک روش غیرتهاجمی برای کاهش درد و التهاب استفاده میشود.
– تحریک الکتریکی: از جریانهای الکتریکی برای تسکین درد و تحریک عضلات استفاده میشود.
ورزش ها و تمرینات پیشگیریکننده
تمرینات زیر به بهبود قدرت عضلات شانه و جلوگیری از درد کمک میکند:
1. چرخش داخلی و خارجی شانه
2. تمرینات تقویتی با کش ورزشی
3. حرکت پاندولی بازو
4. تمرینات کششی عضلات پشت شانه
5. شنا سوئدی سبک: به تقویت عضلات اطراف شانه کمک میکند.
6. حرکت Y و T با وزنه سبک: برای تقویت عضلات سرشانه و جلوگیری از آسیب.
انجام منظم این تمرینات با مشورت فیزیوتراپیست میتواند از آسیبهای شانه جلوگیری کند.
درد شانه میتواند علل متعددی از آسیبهای مکانیکی تا بیماریهای التهابی و ارجاعی داشته باشد. تشخیص دقیق علت درد شانه از طریق معاینه بالینی و تصویربرداری ضروری است. درمان مناسب میتواند شامل روشهای غیرجراحی مانند فیزیوتراپی یا جراحی در موارد پیشرفته باشد. روشهای نوین درمانی و تمرینات پیشگیرانه نیز به بهبود شرایط و کاهش احتمال بازگشت درد کمک میکنند. توجه به علائم و مراجعه زودهنگام به پزشک میتواند از پیشرفت مشکلات شانه جلوگیری کرده و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد.
منابع
1. Kirkley A, Griffin S, McLintock H. The development and evaluation of a disease-specific quality of life measurement tool for shoulder instability. The American Journal of Sports Medicine. 1998.
2. Sher JS, Uribe JW, Posada A, Murphy BJ, Zlatkin MB. Abnormal findings on magnetic resonance images of asymptomatic shoulders. The Journal of Bone and Joint Surgery. 1995.
3. Neer CS. Impingement lesions. Clinical Orthopaedics and Related Research. 1983.
4. Burbank KM, Stevenson JH, Czarnecki GR, Dorfman J. Chronic shoulder pain: part I. evaluation and diagnosis. American Family Physician. 2008.
5. Andrews JR, Wilk KE. The athlete’s shoulder. Churchill Livingstone. 2008.
6. Smith J, Wisniewski SJ. Shoulder pain: a review of physical therapy methods. Journal of Orthopaedic Therapy. 2015.
7. Peterson K, Baker R. New advances in shoulder pain treatments. Pain Research Journal. 2020.
8. Goldman L, Schafer AI. Goldman-Cecil Medicine. Elsevier Health Sciences. 2019.