راهنمای کامل عمل تعویض مفصل زانو • دکتر نژادی جراح زانو

تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی (Arthroplasty) ، عمل تعویض مفصل زانو است که طی آن مفصل آسیب دیده بیمار بطور کامل جایگزین می گردد.

دکتر یاسر نژادی ، جراح متبحری است که این عمل را با نهایت دقت تا کنون برای بسیاری از هموطنان انجام داده و امکان ادامه زندگی عادی را برای این عزیزان فراهم کرده است . 

یکی از رایج ترین عللی که باعث می شود که بیماران برای تعویض مفصل زانو اقدام کنند ، درد شدید زانو ، ناشی از آسیب ، تصادف ،بیماری های مزمن و یا ساییدگی مفصل زانو است ، که این درد شدید خود به عوامل زیادی مانند محل درد زانو که ممکن است پشت زانو ، زیر زانو، کشکک یا … یا سن افراد بستگی دارد ، زیرا ساییدگی زانو معمولا با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد.
این عمل جراحی زمانی انجام می‌شود که ناراحتی های ناشی از استرس و آرتریت مفصلی زانو با درمان غیر جراحی نمی تواند کنترل شود و به شدت کیفیت زندگی بیمار را تحت تاثیر قرار می‌کند.

عملکرد این مفاصل مصنوعی ، طبیعی بوده و به طور معمول بسته به شرایط و نحوه استفاده ،طول عمر بالایی دارند . ولی اگر مفصل در طول زندگی فرد دچار اضافه بار بیش از حد ناشی از اضافه وزن ، تمرین شدید فیزیکی و غیره شود دچار شکستگی ، دررفتگی یا جداشدگی می شود.
عمل تعویض مفصل زانو باید توسط پزشک جراح ارتوپد ماهر انجام شود، اما این تنها عامل موفقیت تعویض مفصل زانو نیست. بدیهی است که بیمار نیاز به زمان معالجه ، درمان بسیار دقیق و مداوم توانبخشی دارد.
تیم پزشکی جراحی ، دستورالعمل‌های دقیقی در مورد مراحل بعد از عمل ارائه می‌دهد ، که شامل مراقبت از زخم جراحی ، تغذیه ، تمرینات توانبخشی هدایت شده توسط یک فیزیوتراپیست و غیره است.

فیلم عمل تعویض مفصل زانو

برای آشنایی با مراحل انجام عمل تا بهبودی بیمار ، توصیه می شود ویدئوی 5 دقیقه ای زیر را تا اخر ببینید .

چه افرادی باید برای تعویض مفصل زانو اقدام کنند؟

زانو از استخوان فمور ران ، درشت نی پروگزیمال، کشکک ،رباط ها و تاندون ها ساخته شده است. مفصل زانو ، پیچیده ترین و بزرگترین مفصل بدن می باشد. بسیاری از بیماریها از جمله استئوآرتریت زانو یا ساییدگی زانو باعث می شوند تا فرد درد زیادی را تجربه کرده و ناچار به تعویض مفصل زانو شود، اما قبل از عمل جراحی در مراحل اولیه استئوآرتریت زانو ، پزشک توصیه به کاهش وزن و تغذیه مناسب و ورزش می کند.
بیمار می تواند از داروهای ضد التهابی و تسکین دهنده نیز استفاده کند ، اما بعد از مدتی که این موارد اثرگذار نیست و درد مزمن و مستمر شامل حال بیمار می شود، بیمار ناگزیر به انجام عمل جراحی تعویض مفصل زانو برای بازگرداندن کیفیت زندگی و کاهش درد می شود .

مزایای عمومی عمل جراحی تعویض مفصل زانو

از آنجاییکه مفصل زانو یکی از مفاصل بسیار مهم بدن به شمار می رود عمل جراحی مفصل زانو نیز دارای اهمیت است. در ادامه شما را با مزایای عمومی آن آشنا خواهیم کرد.

1 . از بین بردن درد زانو

درد ، بدون شک علت اصلی است که بیمار را مجبور به انجام عمل جراحی تعویض مفصل زانو می کند. بهبود درد بعد از عمل جراحی بی چون و چرا و مسلم است.
اکثر بیماران پس از عمل جراحی درد کمتر و افزایش فعالیت و کیفیت زندگی را تجربه می کنند.
حدود 80 تا 95 درصد افراد ، پس از عمل جراحی پروتز زانو بهبود درد را گزارش داده اند.
عمر مفاصل مصنوعی بین 20 تا 25 سال است ولی بطور کلی این زمان بستگی به نحوه زندگی و استفاده فرد دارد . حتی در افراد سالم نیز ، نوع نشستن ، دو زانو یا چهار زانو نشستن ، در سالم ماندن مفاصل تاثیر دارد .
هنگامی که این اتفاق می‌افتد جراحان ارتوپدی توصیه می کنند که عمل تجدید جراحی زانو داشته باشند.

2 . تغییر شکل مفصل

هنگامی که فردی نیاز به عمل تعویض مفصل زانو داشته باشد ، زانوهایش به شکل پرانتزی یا ضربدری می شود. پروتز زانو یا همان مفصل مصنوعی ، با تاثیر بر ‏مفصل ران باعث تصحیح حالت ضربدری یا پرانتز زانو میشود.
بدون شک پس از قرار دادن پروتز زانو ، تحرک مفصل بهبود می‌یابد. اما بهبود با قرار دادن پروتز پایان نمی یابد. پس از بهبودی از جراحی ، تقویت استخوانها و ساختارهای عضلات ضروری خواهد بود.
راه رفتن با عصا ، چوب زیر بغل یا واکر برای ۴ تا ۶ هفته پس از عمل جراحی توصیه می شود. این طبیعی است که در ابتدا قوس مفصلی کامل نباشد ، اما به تدریج متوجه پیشرفت توانبخشی می شوید.

3 . استقلال در زندگی روزمره

بیمارانی که از وضعیت زانوی خود رنج می‌برند و نیاز به عمل جراحی دارند ، دچار تغییر در زندگی می شوند.
بیماران ، قبل از عمل جراحی ، برای انجام فعالیت‌های عادی و روزمره زندگی ، بطور کامل به اطرافیان خود ، وابسته هستند.
پس از عمل تعویض مفاصل زانو ، به دلیل کاهش درد و بهبود کیفیت کیفیت زندگی استقلال خود را به دست آورده و حتی ممکن است میزان فعالیت بدنی و عملکرد بیشتری انجام دهند.

4 . بهبود کیفیت زندگی با تعویض مفصل زانو

درصد بالایی از بیماران پس از آرتروپلاستی کامل زانو ، درد کم یا خفیفی دارند .اما برای انجام فعالیت های اساسی روزمره زندگی هیچ مشکلی برای خرید و وظایف اداری ، راه رفتن و غیره ندارند.
این بیماران که تا قبل از عمل جراحی بسیار ناتوان بودند، بهبود زیادی را در کیفیت زندگی شان مشاهده خواهند نمود.

شرایط لازم برای عمل جراحی تعویض مفصل زانو

برای انجام عمل آرتروپلاستی باید به پزشک متخصص و متبحر مراجعه کنید . قبل از عمل، تمام تاریخچه پزشکی خانوادگی بیمار تهیه و بررسی می‌شود. پزشکی که این عمل را انجام می دهد ممکن است سایر آزمایش ها را برای درک عملکرد وضعیت مفصل شما انجام دهد.
پزشک ممکن است ،آزمایش تراکم استخوان یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) برای بررسی مفاصل ، را تجویز کند.
بیمار می تواند تا ۲ ساعت قبل از عمل ، مایعات بنوشد . اگر پزشک توصیه ای داشت ، حتما به آن عمل کنید .
قبل از عمل، در مورد تمام داروهای شیمیایی و گیاهی که مصرف کرده اید ، با پزشک صحبت کنید و او را از همه آلرژی های دارویی خود و هرگونه مشکل سلامتی که ممکن است داشته باشید مطلع کنید.
برای راحتی در خانه بعد از مرخص شدن از بیمارستان ، بهتر است برخی از موارد را در خانه قبل از جراحی تغییر دهید. به عنوان مثال اگر در خانه شما پله وجود دارد، مطمئن شوید که مجبور نیستید برای دستیابی به چیزهایی که نیاز دارید از پله‌ها بالا و پایین بروید. توصیه می شود بیشتر از فعالیت های روزانه خود را در طبقه ای که حمام در آن واقع شده است ، انجام دهید.

آیا نتیجه عمل تعویض مفصل زانو دائمی است؟

تعویض مفصل زانو یک روش جراحی است که معمولاً در موارد شدید آسیب مفصل زانو یا در برخی از موارد آرتروز زانو انجام می‌شود. هدف از این جراحی، بهبود عملکرد زانو و کاهش درد و نقصان حرکت است. اما آیا نتیجه عمل تعویض مفصل زانو دائمی است یا خیر، به عوامل مختلفی بستگی دارد.

عواملی که ممکن است تاثیرگذار باشند:

1. درستی انجام جراحی: اگر جراحی به درستی انجام شود، ممکن است نتیجه بهبودی دائمی داشته باشد.
2 . توانایی ترمیم بدن: قدرت ترمیم بدن نقش مهمی در موفقیت عمل جراحی دارد. بعضی از افراد بهترین نتیجه را به دست می‌آورند، در حالی که دیگران ممکن است با مشکلات پس از جراحی مواجه شوند.
3 . میزان فعالیت بعد از جراحی: حفظ و بهبود حرکت و فعالیت پس از جراحی نقش مهمی در دوام نتیجه عمل دارد.
4 . موارد همزمان: وجود بیماری‌ها یا مشکلات دیگری در بدن می‌تواند تاثیرات نهفته داشته باشد.
5 . تغییرات زندگی: تغییرات در سبک زندگی و فعالیت‌های روزمره نیز می‌توانند بهبود یا تاثیر منفی داشته باشند

بسیاری از افراد پس از جراحی تعویض مفصل زانو بهبود یافته و زندگی فعال و توانمندی دارند، اما برخی افراد ممکن است با مشکلاتی روبرو شوند. این مسئله به ویژه در مواردی که جوانان در سنین جوانی جراحی را انجام می‌دهند، مطرح است زیرا ممکن است نیاز به تعویض دوباره مفصل در طول زمان پیش آید.

برای بهترین نتیجه پس از عمل، افراد به توصیه‌های پزشکان خود باید رعایت کنند و فرآیند توانبخشی را با دقت ادامه دهند.

مناسب ترین سن برای جراحی تعویض مفصل زانو

از آنجا که طول عمر مفاصل مصنوعی 20 تا 25 سال است ، بهتر است این عمل قبل از ۶۰ سالگی انجام نشود مگر اینکه بیمار انتخاب دیگری نداشته باشد . به عنوان مثال ، در معاینات ، سائیدگی مفصل زانو دیده شود یا بیمار درد زیادی داشته باشد. در این صورت جراح اقدام به جراحی و تعویض مفصل زانو می کند.

دوره نقاهت عمل تعویض مفصل زانو

این جراحی معمولا دو ساعت طول می کشد. بیمار در اتاق ریکاوری بیدار خواهد شد و احتمالا دچار سرگیجه ، درد و حالت تهوع خواهد بود و تحت نظر خواهد بود . بیمار بعد از عمل، ۳ تا ۵ روز در بیمارستان بستری می ماند ، زیرا بیمار برای بهبودی به این زمان نیاز دارد تا پزشک از سلامت عمومی بیمار مطمئن شود.
اکثر بیماران بعد از عمل ، درد و تورم دارند. داروهای ضد درد می تواند این ناراحتی را کنترل کند . از آنجا که بعد از این عمل جراحی امکان تشکیل لخته خون وجود دارد ، پزشک ممکن است برای بیمار داروهایی برای جلوگیری از تشکیل لخته خون نیز تجویز کند.
پس از انجام عمل جراحی، تا زمانی که مفصل ، بهبود یابد ، حرکت کردن مشکل خواهد بود و بیمار ممکن است برای راه رفتن ، به عصای زیر بغل برای راه رفتن نیاز داشته باشد .
در همان زمان نیاز به فیزیوتراپی و تمریناتی برای تقویت زانو دارد . پزشک و فیزیوتراپ همچنین به بیمار در مورد فعالیت‌هایی که برایش خطرناک نیست راهنمایی های لازم را ارائه می دهند.
فیزیوتراپیست تمرینات را برای به حداکثر رساندن قابلیت زانو به بیمار آموزش خواهد داد.
طول دوره بهبود از فردی به فرد دیگر متفاوت است . اما به طور کلی لازم است بیمار بین ۳ تا ۶ هفته منتظر بماند تا فعالیت‌های معمول خود را دوباره ادامه دهد.

خطر و اقدامات احتیاطی

برخی از خطرات در همه روش‌های جراحی رایج هستند . این خطرات به عوامل بسیاری از جمله نوع جراحی و وضعیت پزشکی بیمار بستگی دارد.
عوارض جانبی احتمالی دیگر اگرچه بسیار نادر می باشند اما شامل عوارض جانبی بیهوشی ، اختلالات تنفسی ، عفونت ، خونریزی و مرگ می باشد.
اگرچه تعویض مفصل زانو با استفاده از پروتز به طور کلی امن در نظر گرفته می شود ، اما هنوز هم می تواند با عوارض جانبی همراه باشد . عفونت ، که ممکن است در اثر برش در جایی که پروتز قرار می گیرد رخ دهد. اگر درد یا تورم وجود داشته باشد که باید بلافاصله با پزشک خود مشورت کنید.
لخته های خون نیز می توانند شکل بگیرند . این لخته ها می توانند در پا تشکیل شده و باعث التهاب رگ های خونی شوند . آنها همچنین می توانند به قلب ، مغز یا ریه منتقل شده و باعث حمله قلبی ، سکته مغزی یا آمبولی ریوی شوند. بهتر است قبل از انجام جراحی از پزشک خود در مورد خطر لخته شدن خون و نحوه جلوگیری از این عوارض سوال کنید.
در نهایت اگر مشکلی در مفصل مصنوعی وجود داشته باشد ، می تواند از بین رفته یا دچار شکستگی، جدا شدگی شده و یا سفت شدن آن شود .
اگر موارد بالا اتفاق بیفتد ، ممکن است نیاز به معاینه و درمان جدید داشته باشید ، تا مشخص شود که چرا مفصل مصنوعی زانو به درستی کار نمی کند.
پس از انجام مراحل اگر در مورد علائم ، سولات خاصی دارید حتما با پزشک خود صحبت کنید و سوالات خود را برای مطمئن شدن در مورد تمام خطرات ، عوارض ، عوارض جانبی و اقدامات احتیاطی از پزشک مربوطه بپرسید.

علت درد بعد از تعویض مفصل زانو

درد ، پس از عمل جراحی آرتروپلاستی ، می تواند علت های مختلفی داشته باشد . در بیشتر موارد درد با فیزیوتراپی درمان می شود. با این حال اگر درد ادامه یابد ،علل آن ممکن است زمینه‌ای باشد . به عنوان مثال آسیب ساختارهای اطراف ، مانند اعصاب و تاندون ممکن است عامل درد باشد.
اگر درد در مفصل زانوی آسیب دیده باشد اما در پا احساس نشود ، می‌تواند ناشی از انسداد عروقی (ترومبوز) باشد.
از آنجایی که استخوان نیز باید هنگام اتصال پروتز ، تنظیم شود، شکستگی های تصادفی استخوان (استخوان ران) ممکن است رخ دهد ، که در طول عملیات قابل مشاهده نیست. بیماران مسن با از دست دادن استخوان (پوکی استخوان) ممکن است حتی پس از استفاده از پروتز، شکستگی های اطراف پروتز را تجربه کنند. این اتفاق ، زمانی می افتد که از زانو به شدت کار کشیده می‌شود.
اعمال فشار بیش از حد بر روی مفصل زانو بعد از جراحی ، و یا عفونت نیز میتواند یکی از دلایل درد پس از عمل تعویض زانو باشد .
تورم ، قرمزی یا گرم شدن زانو به طور ناگهانی ، را باید به عنوان علامت هشدار در نظر گرفت . توجه داشته باشید که اگر ترشح ناگهانی و تب در ناحیه عمل رخ داد ، مهم است که یک بررسی توسط پزشک انجام شود ، زیرا ممکن است التهاب جدی باشد.
التهاب ،همچنین می تواند علائم آنفولانزا مانند خستگی ، سردرد و درد عضلانی را داشته باشد.
اگر درد خفیف ، تورم و رنگ آبی درپا ایجاد شود ممکن است انسداد عروق پا رخ داده باشد، این عوارض معمولا در مدت کوتاهی پس از عمل اتفاق می‌افتند.

تشخیص علت درد

برای تعیین علت درد در زانو ، مفصل زانو مورد بررسی قرار می گیرد. در این مورد به عنوان مثال طی معاینه ممکن است متوجه جابجا شدگی ،قرمزی و تورم شوند.
سی تی اسکن و Scintigraphy می‌توانند جابجا شدن شل شدن و دررفتگی پروتز را نشان دهند. علاوه بر این آزمایش خون برای این که ممکن است التهاب وجود داشته باشد، انجام می شود.

ورزش و فیزیوتراپی پس از عمل تعویض مفصل

زانو یا هر عمل جراحی مفصل دیگر، بخش مهمی از فرآیند بهبود و توانبخشی است. این فعالیت‌ها به شما کمک می‌کنند عمل جراحی را بهتر جا بنهید، عضلات و مفاصل را تقویت کنید، درد را کاهش دهید و بهبود حرکت را تسهیل کنید. البته، هر فرد و هر نوع جراحی ممکن است نیازها و مشکلات خود را داشته باشد، بنابراین توصیه‌ها ممکن است بر اساس شرایط شما تغییر کنند. در هر صورت، این چند نکته کلی می‌تواند برای توانبخشی بعد از عمل تعویض مفصل مفید باشد:

1. فیزیوتراپی (توانبخشی فیزیکی): جلسات فیزیوتراپی با یک متخصص فیزیوتراپی می‌تواند کمک کند تا حرکت مفصل بهبود یابد، عضلات تقویت شوند و درد کاهش یابد.

2. ورزشهای مناسب: پس از تأیید پزشک یا فیزیوتراپیست، شروع به تمرینات مناسب می‌تواند در تقویت عضلات و بهبود انعطاف‌پذیری کمک کند.

3. توجه به حالت بدنی: برنامه توانبخشی شما باید به حالت بدنی فعلی شما و نوع عمل جراحی تعدادی که انجام داده‌اید تنظیم شود.

4. تمرینات آبی: تمرینات در آب (شنا یا ایروبیک آبی) می‌تواند به شما کمک کند تا با کمترین فشار بر روی مفصل، عضلات را تقویت کنید.

5. درمان حرارتی و سردی: استفاده از گرما و سردی می‌تواند در مدیریت درد و التهاب بعد از جراحی مفید باشد.

6. پیگیری با پزشک: ارتباط منظم با پزشک شما بسیار مهم است. هر نوع علامت یا تغییراتی که در طول فرآیند توانبخشی تجربه می‌کنید، باید به پزشک گزارش شود.

تمام این اقدامات باید با تأیید پزشک یا تیم درمانی شما انجام شود تا مطمئن شوند که بهترین برنامه توانبخشی برای شما تعیین شده است.

درمان درد بعد از عمل تعویض مفصل زانو

درمان درد زانوی عمل شده ، بستگی به علت درد دارد. دردی که بلافاصله بعد از عمل به وجود می آید با داروی مسکن درمان می شود. درمان درد با داروهای غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن ، دیکلوفناک یا ناپروکسن می‌تواند انجام شود.
برای درد شدید ممکن است از داروهای مخدر، مانند فنتانیل یا مورفین استفاده شود.
درد باید در بیمارستان تا حد زیادی از بین برود ، اگر درد پایدار باشد ممکن است دارو درمانی طولانی مدت نیاز باشد.
برای بهبودی نیز مهم است که پس از عمل جراحی زانو از فیزیوتراپی ، به طور پیوسته و مداوم استفاده کنید . از سوی دیگر باید مراقب وزن خود بوده و از از اضافه وزن جلوگیری شود.
در صورت جابجا شدن یا شکستن پروتز جدید ،داروهای مسکن فقط درد را از بین می برند ، اما علت را از بین نمی برند. بنابراین در این گونه موارد جایگزینی پروتز و در نتیجه یک عمل جدید باید انجام شود.
اگر وجود عفونت در زانو تایید شود ، لازم است زانو باز شده و بسته به زمان و میزان عفونت ، برای درمان آن اقدام شود . عفونت زانو مساله ای جدی است و صرفا با اتکا به آنتی بیوتیک نمیتوان آن را درمان کرد .
در صورتی که یک انسداد عروقی علت درد باشد، باید از داروهای رقیق کننده خون که برای از بین رفتن لخته ها تجویز می شوند ، استفاده نمود.

درد پس از عمل تعویض مفصل زانو چه مدت طول می کشد ؟

مدت زمان و علائم بستگی به علت اصلی درد دارد .به طور معمول بعد از یک هفته پس از عمل، درد با مصرف مسکن کاهش می یابد و می تواند برای چند هفته ادامه یابد.
با این حال اگر درد ادامه یابد ، حتماً باید با پزشک مشورت کنید.علاوه بر این ، استفاده از مفصل زانو معمولاً تنها پس از حدود ۶ هفته دوباره امکان پذیر است.
در برخی موارد، علائم درد ممکن است طولانی تر بوده و یا حتی باقی بماند. درد التهاب مفصل مصنوعی ، می تواند چندین هفته یا حتی چندین ماه تا زمانی که علائم ناپدید شوند، ادامه یابد.
در برخی موارد علائم درد ممکن است طولانی تر باقی بماند، اگر مفصل مصنوعی ملتهب شده باشد حتی ممکن است چند ماه طول بکشد تا علائم ناپدید شوند.
اگر مفصل به علت التهاب برداشته شود ، باید یک دوره طولانی مدت تا زمانی که التهاب به طور کامل ناپدید شود صبر کرد تا بتوان یک پروتز جدید وارد نمود.
اگر درد به انسداد عروقی برسد، پس از چند روز یک درمان سریع و پزشکی شروع می شود اما حدود ۳ تا ۶ ماه طول می کشد.

برای درمان درد مزمن پس از عمل تعویض مفصل زانو چه کارهایی میتوان انجام داد؟

برای مقابله با درد مزمن پس از آرتروپلاستی زانو ، برنامه های دارویی ، فیزیوتراپی و تغییر عادات رفتاری باید به شدت انجام گیرند . با این حال اگر درد ادامه یابد ، مصرف داروهای ضد درد ، درمان انتخابی برای از بین بردن درد تحت نظر پزشک است .
در ابتدا مسکن های ضد درد که متعلق به گروه های ضد التهابی غیر استروئیدی هستند ، مانند ایبوپروفن، دیکلوفناک، ناپروکسن انتخاب می‌شوند و اگر این داروها اثری ایجاد نکنند ، آنها می توانند با داروهای مخدر ترکیب شوند.
فیزیوتراپی و روان درمانی نیز بخش مهمی از درمان درد می باشند.
درمان‌های استئوپاتیک می‌توانند سخت شدن عضلات را حل کنند. طب سوزنی همچنین می تواند درد زانو را تسکین دهد.
از آنجا که درد مزمن می‌تواند برای روان بیمار ، استرس زا باشد ، مشاوره روان شناختی باید در مرحله اولیه برای جلوگیری از افسردگی و درمان آن در اوایل بیماری در نظر گرفته شود.

فیلم عمل تعویض مفصل زانو + رضایت بیماران پس از عمل