عمل تعویض مفصل زانو یکی از رایج ترین و موفق ترین روش های جراحی ارتوپدی در دنیاست که برای درمان درد مزمن و ناتوانی ناشی از آرتروز پیشرفته یا آسیب های جدی زانو به کار می‌رود. در این مطلب به بررسی علمی خطرات، عوارض و میزان ایمنی عمل تعویض مفصل زانو بر اساس مطالعات و منابع معتبر علمی می‌پردازیم.
چرا تعویض مفصل زانو انجام می‌شود؟
افرادی که دچار آرتروز شدید زانو ، روماتیسم مفصلی، یا نکروز استخوانی هستند، معمولاً درد و سفتی شدید مفصل زانو را تجربه می‌کنند که فعالیت های روزمره آن‌ها را مختل می‌کند. وقتی درمان‌های غیرجراحی مانند دارو، فیزیوتراپی یا تزریق مفصلی جواب نمی‌دهد، پزشکان عمل تعویض مفصل زانو را پیشنهاد می‌کنند.
میزان موفقیت و رضایت بیماران
بر اساس داده‌های منتشر شده توسط American Academy of Orthopaedic Surgeons (AAOS)، بیش از ۹۰٪ از بیماران پس از تعویض مفصل زانو، کاهش قابل توجه درد و بهبود عملکرد حرکتی را تجربه می‌کنند. همچنین مطالعات نشان داده‌اند که بیش از ۸۵٪ از پروتزهای زانو حداقل تا ۱۵ الی ۲۰ سال دوام می‌آورند.
آیا عمل تعویض مفصل زانو خطرناک است؟
در نگاه علمی، تعویض مفصل زانو به طور کلی عملی ایمن با نرخ موفقیت بالا است. با این حال، این عمل نیز ممکن است با عوارض و خطراتی همراه باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود:
عوارض شایع و احتمالی عمل تعویض مفصل زانو
1. عفونت
یکی از مهم‌ترین و جدی ترین عوارض جراحی است که ممکن است در محل زخم یا در اطراف مفصل مصنوعی ایجاد شود. شیوع عفونت بعد از تعویض مفصل زانو حدود ۱ تا ۲ درصد تخمین زده می‌شود. درمان آن معمولاً شامل مصرف آنتی‌بیوتیک یا در موارد شدید، خارج کردن پروتز و عمل مجدد است.
2. لخته خون
پس از عمل، احتمال تشکیل لخته در سیاهرگ های پا وجود دارد که اگر به ریه برسد، می‌تواند باعث آمبولی ریه شود؛ عارضه‌ای نادر اما بسیار خطرناک. برای پیشگیری از آن، داروهای ضدانعقاد، جوراب های فشاری و حرکت زود هنگام پس از عمل تجویز می‌شود.
3. سفتی مفصل
گاهی بیماران پس از جراحی به دلیل چسبندگی بافتی یا رعایت نکردن تمرینات فیزیوتراپی، دچار محدودیت در خم و باز کردن زانو می شوند. این مورد معمولاً با فیزیوتراپی برطرف می‌شود، اما در برخی بیماران ممکن است به مداخلات بیشتر نیاز باشد.
4. شل شدن یا شکسـت پروتز
در درازمدت، ممکن است اجزای پروتز لق شوند یا دچار ساییدگی و شکست شوند، به‌خصوص در افرادی که فعالیت بدنی سنگین دارند. این حالت معمولاً سال ها پس از عمل بروز می‌کند و نیاز به تعویض مجدد مفصل دارد.
5. درد ماندگار یا بازگشت درد
در برخی بیماران، علی رغم موفقیت عمل از نظر تکنیکی، درد زانو همچنان ادامه دارد. علت این مشکل می‌تواند به دلایلی مانند التهاب، اختلالات عصبی یا مشکل در تنظیم پروتز مرتبط باشد.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
احتمال بروز عوارض در افراد مسن‌تر یا بیماران دارای شرایط پزشکی خاص بالاتر است. برخی از عوامل خطر عبارت‌اند از:
• دیابت کنترل نشده
• چاقی مفرط
• ضعف سیستم ایمنی
• بیماری‌های قلبی یا ریوی
• سیگار کشیدن
• سابقه عفونت های قبلی در زانو
پزشک جراح پیش از عمل با بررسی کامل شرایط بیمار و آزمایش‌های لازم، خطرات احتمالی را ارزیابی و در صورت نیاز، اقدامات پیشگیرانه انجام می‌دهد.
نقش فیزیوتراپی و مراقبت پس از عمل
برای کاهش خطر عوارض و دستیابی به بهترین نتیجه، فیزیوتراپی بعد از جراحی بسیار حیاتی است. تمرینات حرکتی و تقویتی به بازگشت دامنه حرکت، کاهش درد و جلوگیری از سفتی مفصل کمک می‌کنند. اغلب بیماران در هفته اول پس از عمل می‌توانند با کمک راه بروند و در عرض ۴ تا ۶ هفته به فعالیت‌های عادی برگردند.
آیا تعویض مفصل زانو ارزش ریسک را دارد؟
با توجه به شواهد علمی، اگر عمل جراحی توسط تیم پزشکی مجرب انجام شود و بیمار نیز مراقبت‌های لازم قبل و بعد از عمل را رعایت کند، مزایای تعویض مفصل زانو بسیار بیشتر از خطرات آن است. کاهش درد، افزایش کیفیت زندگی و توانایی بازگشت به فعالیت‌های روزمره، از جمله دلایلی است که میلیون‌ها نفر سالانه این جراحی را انتخاب می‌کنند.
با انتخاب صحیح جراح، آماده سازی مناسب و مراقبت های پس از عمل، می‌توان این خطرات را به حداقل رساند. مشورت با پزشک متخصص ارتوپدی ، بررسی دقیق شرایط بدنی و رعایت دستورات پزشکی، کلید موفقیت در این نوع درمان محسوب می‌شود.
منابع
1. American Academy of Orthopaedic Surgeons (AAOS). www.aaos.org
2. Mayo Clinic – Total knee replacement risks. www.mayoclinic.org
3. NIH – National Institutes of Health. www.nih.gov
4. Cleveland Clinic – Knee Replacement Surgery. my.clevelandclinic.org
مطلب مرتبط