تمرین درمانی یا ورزش درمانی روشی برای پیشگیری، توانبخشی و درمان بیماری های مختلف است. اساس تمرین درمانی یکی از اصلی ترین عملکردهای بیولوژیکی بدن یعنی حرکت است که به عنوان محرک اصلی رشد، تکامل و شکل گیری بدن شناخته می شود . تمرینات فیزیوتراپی جزء ضروری تمام بخش های این طب عملی مدرن است و به طور گسترده در زمینه های مختلف استفاده می شود.
تمرینات بدنی مورد استفاده در ورزش درمانی بسته به نوع بیماری و شرایط بیمار به طور خاص انتخاب می شوند. تمرینات در اصل آناتومیکی متفاوت هستند (آنها را می توان برای عضلات ، بازوها، پاها، اندام های تنفسی و و همچنین در درجه فعالیت طراحی کرد). مجموعه ای از تمرینات می تواند با هدف تقویت وضعیت عمومی بدن یا یک تمرین ویژه با هدف از بین بردن اختلالات در کار هر اندام یا سیستم خاصی در بدن باشد تمرینات تنفسی، تمرینات مختلف درمانی، ورزشی و تمرینات کاربردی نیز نوعی ورزش درمانی است.
تمرین درمانی کجا انجام می شود؟
تمرین درمانی که در جلسات فیزیوتراپی انجام می شود برای هر سنی انجام شده و می توان از آنها حتی در صورت بیماری های جدی استفاده کرد . نکته اصلی این است که تمرینات باید توسط پزشک تجویز شود، زیرا تمرینات خود انتخابی حتی می تواند وضعیت را بدتر کند. همچنین مهم است که تمرینات به درستی انجام شوند. بنابراین، ورزش درمانی معمولاً تحت نظارت پزشک و فیزیوتراپ در یک موسسه پزشکی انجام می شود.
تمرینات ورزش درمانی بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می گذارد و تحرک فرآیندهای عصبی در قشر مغز را تغییر می دهد. اصلاح عملکرد سیستم های اصلی بدن (تنفس، گردش خون و غیره)؛ بهبود فرآیندهای متابولیک بر وضعیت عاطفی فرد تأثیر می گذارد، فکر بیماری را منحرف می کند و احساس نشاط می دهد. به عنوان یک قاعده، ورزش درمانی در ترکیب با مجموعه ای از اقدامات تفریحی و درمانی (ماساژ درمانی، فیزیوتراپی، دارو، رژیم غذایی) استفاده می شود.
برای اینکه ورزش درمانی موثر باشد، کلاس ها باید برای مدت طولانی ، منظم و با بارهای افزایش یافته تدریجی، با در نظر گرفتن ویژگی های فردی یک فرد (سن، وضعیت سلامت، فعالیت حرکتی، حرفه) برگزار شود . با پیشرفت دوره تمرین درمانی، بدن با بارها سازگار می شود و تخلفات ناشی از بیماری اصلاح می شود.
ورزش درمانی در چه مواردی استفاده می شود؟
تمام تمرینات بدنی با در نظر گرفتن بیماری و وضعیت عمومی بیمار به صورت جداگانه انتخاب می شوند. ورزش درمانی در بسیاری از زمینه های پزشکی استفاده می شود ، از جمله :
– تروماتولوژی و ارتوپدی
– زنان و زایمان
– غدد درون ریز
– گوارش
– اطفال و درمان عمومی
– عصب شناسی
– قلب و عروق
– ریه
– عمل جراحي
اثرات ورزش درمانی بر بدن در عملکردهای تونیک، جبرانی، تغذیه ای، عادیاست . تمرینات بر فرآیندهای متابولیک، وضعیت عاطفی، کار هماهنگ سیستم عصبی، بهبود تغذیه عضلات و رباط ها، افزایش خواص انقباضی عضله قلب تأثیر مثبتی می گذارد.
از این روش همچنین برای اصلاح موارد زیر می توان استفاده نمود: ورزش درمانی برای موارد زیر استفاده می شود:
– افزایش اثربخشی درمان پیچیده بیماران
– ادغام نتایج به دست آمده در دوره درمان
– تسریع بهبودی
– پیشگیری از عوارض احتمالی
– مهار توسعه بیماری
– توسعه هماهنگی حرکت، قدرت و استقامت
– تقویت عمومی بدن
تمرینات بدنی ، گردش خون را در ماهیچه هایی که در حال حاضر تحت بار هستند افزایش می دهد، به افزایش قدرت عضلانی کمک می ش، به تسکین اسپاسم عضلانی کمک می کنند. در نتیجه ورزش درمانی، عملکرد اندام ها و سیستم ها عادی می شود و به طور مداوم شروع به کار می کنند .
موارد استفاده از ورزش درمانی چیست؟
– بهبودی از صدمات
– سندرم درد مزمن
– بیماری های دژنراتیو ستون فقرات و مفاصل
– بیماری های مزمن تنفسی
– نقض وضعیت بدن کودکان و بزرگسالان
– اشکال مختلف کف پای صاف
– اضافه وزن
– استراحت طولانی قبل از ورزش
– تمایل به بهبود آمادگی جسمانی و فرم بدن
فواید ورزش درمانی برای سلامتی چیست؟
هر بیماری باعث ایجاد تعدادی از اختلالات عملکردی در بدن می شود. اگر از روش های ورزش درمانی با کمک فیزیوتراپ استفاده کنید، می توانید به سرعت ریتم طبیعی اندام ها و سیستم ها را بازیابی کنید.
مجموعه ای از تمرینات بدنی که به درستی انتخاب شده باشند می توانند اثرات درمانی زیر را در پی داشته باشند:
- افزایش قدرت و انعطاف پذیری عضلات و استخوان ها
- کاهش درد و التهاب در مفاصل و عضلات
- بهبود تعادل و کنترل حرکتی بدن
- کاهش خطر بروز بیماری های قلبی و عروقی
- کاهش ریسک افتادن و شکستگی استخوان ها
- بهبود وضعیت روحی و روانی شخص
- بهبود عملکرد ریه ها و سیستم تنفسی
- تسهیل در برگرداندن بیماران به حالت عادی پس از جراحی
با توجه به این که این راه درمانی با توجه به نوع درد یا بیماری متناسب با نیاز بیمار طراحی می شود ، می تواند یک راه درمان کامل و سازگار با بیماری شخص باشد .
در چه سنی می توان ورزش درمانی را شروع کرد ؟
ورزش درمانی برای افراد در تمام سنین مناسب است ، از کودکان تا سالمندان . در واقع ، ممکن است در بیماران با شرایط مختلفی همچون آسیب‌های اسکلتی _ عضلانی ، علائم همراه با پیری و حتی بیماری‌های مزمن ، مفید واقع شود .
در کودکان ، این راه درمانی به عنوان یک روش درمانی برای مشکلات شایعی مانند ؛ ناتوانی حرکتی و تأخیر در رشد و تکامل استفاده می‌شود . در افراد جوان و مسن ، ممکن نیز برای بهبود قابلیت حرکت ، تقویت عضلات و کاهش درد و تورم ، کاربرد دارد .
برای شروع ورزش درمانی ، باید با پزشک یا فیزیوتراپیست خود مشورت کنید . آن ها بر اساس شرایط شما ، برنامه ورزشی مناسب را تدوین خواهند کرد و شما را در طول اجرای برنامه همراهی می کنند . همچنین ، اگر در گذشته بیماری های اسکلتی ، عضلانی ، قلبی یا تنفسی را تجربه کرده اید ، بهتر است قبل از شروع ورزش درمانی حتما با یک متخصص در ارتباط باشید .
ورزش درمانی مناسب چه کسانی است؟
ورزش درمانی برای هر شخصی که به دنبال بهبود حالت جسمانی و روانی خود است ، مناسب است . اگر شما پس از یک صدمه ، عمل جراحی ، بیماری مزمن یا فعالیت بیش از حد درون خانه یا خارج از آن دچار درد ، تورم یا ناتوانی شده‌اید ، این راه درمانی می‌تواند به شما کمک کند .
ورزش درمانی برای افرادی که به دنبال بهبود حرکت ، تقویت عضلات ، بهبود روحی و روانی و خودآگاهی هستند ، مناسب است . همچنین ، اگر شما به دنبال کاهش درد و التهاب‌های مفصلی ، بهبود عملکرد ریه‌ها و سیستم تنفسی و بهبود کارایی ناحیه‌های مختلف بدن خود می باشید ، این تکنیک ممکن برای شما مناسب خواهد بود .
علاوه بر این ، این روش برای افرادی که به دنبال پیشگیری از مشکلات جدی مانند ؛ بیماری‌های قلبی و عروقی ، دیابت ، سرطان و بیماری‌های مرتبط با سن هستند ، نیز مناسب می باشد ، چرا که روش درمانی مفیدی برای تقویت و بهبود وضعیت جسمانی و روانی شخص است و فوق العاده در درمان عارضه ها موثر خواهد بود .
موارد منع ورزش درمانی
انجام ورزش درمانی بسیار مفید است ، اما برخی شرایط و موارد وجود دارند که در صورت داشتن آن ها ، بهتر است از انجام تمرینات ورزشی خودداری کنید . بعضی از موارد منع انجام این حرکات به شرح زیر است ؛
- درصورت داشتن سابقه بیماری قلبی ، تنفسی یا فشار خون بالا ، باید با پزشک خود مشورت کنید .
- درصورت داشتن بیماری‌هایی مانند ؛ آسم ، آلرژی ، دیابت و سایر بیماری‌های مزمن انجام این ورزس با محدودیت مواجه خواهد بود .
- اگر دارای آسیب یا صدمه جدی در قسمت‌های مختلف بدن می باشید ، نیازمند دریافت مشاوره از متخصص خواهید بود .
- علائمی مانند ؛ تب ، تهوع ، استفراغ و سایر علائمی که باعث کاهش فعالیت بدنی می‌شوند ، در انجام ورزش درمانی اخلال ایجاد می کنند .
- اگر دچار مشکلات چشمی ، تاری دید ، سرگیجه یا ناتوانی دست و پا شده اید ، باید خود را از انجام این ورزش منع کنید .
تمرین درمانی برای کودکان
بدن کودک به اثرات عوامل مختلف بسیار حساس است. بنابراین تمرین درمانی برای هر کودکی بسیار مفید است. به هر حال، مدرسه رفتن کودکان را تحت استرس شدید قرار می دهد. دانش آموزان مجبورند ساعت های زیادی را پشت میز مدرسه بنشینند و سپس تکالیف خود را در خانه انجام دهند و هر سال، این بار افزایش می یابد. برای جلوگیری از پیامدهای نامطلوب آنها باید اقدامات پیشگیرانه انجام شود.
ورزش درمانی به جلوگیری از ایجاد اسکولیوز، صافی کف پا و سایر مشکلات کمک می کند. تمرینات بدنی منظم باعث تقویت ماهیچه های کودک، سیستم اسکلتی عضلانی او می شود و کمک می کند تا بارهای سنگین را راحت تر تحمل کند.
وظایف اصلی ورزش درمانی برای دانش آموزان به شرح زیر است:
– پیشگیری از کاهش بینایی
– تقویت بدن
– جلوگیری از ایجاد کف پای صاف و اختلالات مختلف وضعیت بدن
– تحریک نیروهای محافظ بدن کودک
– رشد استقامت در کودکان