قوز کمر یا کیفوز چیست؟ علت،علائم و درمان

قوز کمر یا کیفوز چیست؟ زمانی که شما به یک ستون فقرات نرمال ار پشت نگاه می کنید، آن را صاف و در مرکز لگن می بینید. اما زمانی که از کنار به ستون فقرات نگاه می کنید انحنای طبیعی در ستون فقرات به سمت جلو مشاهده می شود که برای حفظ تعادل و تحمل وزن ضروری است. به این انحنا قوز کمر یا Kyphosis گفته می شود.

میزان این انحنا به طور طبیعی بین 20 تا 40 درجه می باشد که با اندازه گیری زاویه بین مهره های دوم تا دوازدهم ستون فقرات سینه اس (توراسیک) در مشخص می شود. اما زمانی که این انحنا افزایش یابد به حدود 50 درجه برسد این قوز از حالت طبیعی خارج شده و به عنوان یک عارضه مورد بررسی قرار می گیرد. به منطور اندازه گیری این زاویه نیاز به انجام رادیوگرافی از ستون فقرات و مراجعه به متخصص می باشد.

علائم و نشانه های قوز کمر 

قوز کمر خفیف ممکن است هیچ علامت یا علامت قابل توجهی ایجاد نکند. اما برخی افراد علاوه بر انحنای غیرطبیعی ستون فقرات، کمر درد و سفتی را نیز تجربه می کنند. در موارد شدید کیفوز شدید می تواند منجر به نقص عصبی و عملکرد غیر طبیعی قلبی ریوی شود.

علل ایجاد قوز

علل ایجاد قوز کمر می‌توانند شامل نشستن نادرست، حمل بارهای سنگین با نحوه نادرست، اختلالات استخوانی مثل اسکلروز، و یا عوامل ژنتیکی باشند.

قوز وضعیتی

حالت ناصحیح و ضعیف شدن عضلات و رباط‌های پشت بدن، به عنوان وضعیت نامناسبی شناخته می‌شود که باعث قوزگی اندامی می‌گردد. علل این وضعیت شامل نشستن نادرست و خمیده، حمل بارهای سنگین که باعث کشیدگی عضلات و رباط‌های پشتی می‌شود و منجر به تغییر وضعیت طبیعی مهره‌های گردن می‌شود. به منظور جلوگیری از ایجاد قوز کمر، توصیه می‌شود که به نحو صحیح نشسته و از حمل بارهای سنگین به‌طور صحیح اجتناب شود.

شکستگی

شکستگی‌های مهره‌ها یا له شده، می‌توانند باعث انحنای ستون فقرات گردند. در حالتی که شکستگی‌ های فشاری خفیف اتفاق می‌افتند، علائم چشمگیری اغلب ظاهر نمی‌شوند.

پوکی استخوان 

ضعیف شدن استخوان، می‌تواند به شکلی غیرطبیعی منجر به انحنای ستون فقرات و قوز کمر گردد، به خصوص اگر این ضعف به شکستگی‌های فشاری انجامیده باشد. این وضعیت مخصوصاً در زنان مسن و افرادی که برای مدت طولانی از کورتیکواستروئیدها استفاده کرده‌اند، رایج است.

تخریب دیسک های بین مهره

دیسک های نرم و دایره ای شکل به عنوان بالشتک بین مهره های ستون فقرات عمل می کنند. با افزایش سن، این دیسک ها خشک و کوچک می شوند که اغلب باعث بدتر شدن کیفوز می شود.

بیماری قوز شوئرمن

این اختلال که به نام کیفوز شوئرمن نیز معروف است، به طور معمول در طی دورهٔ جهش رشدی که پیش از بلوغ اتفاق می‌افتد، آغاز می‌شود. این بیماری به طور عمده در پسران نسبت به دختران دیده می‌شود.

نقایص مادرزادی ستون فقرات

استخوان های ستون فقرات که قبل از تولد به درستی رشد نمی کنند می توانند باعث کیفوز یا قوز کمر شوند.

سندروم های مادرزادری

قوز کمر در خردسالان می تواند با سندرم های خاصی مانند سندرم اهلرز دانلوس و سندرم مارفان همراه باشد.

بدخیمی و روش‌های درمان: سرطان ستون فقرات ممکن است باعث ضعیف شدن مهره‌ها و افزایش حساسیت به شکستگی‌های فشاری گردد. در صورت سایر انواع سرطان‌ها، استفاده از شیمی‌درمانی و درمان‌های پرتودرمانی نیز امکان‌پذیر است.

بیماری های خود ایمنی

اسپوندیلیت آنکیلوزان یا روماتیسم ستون فقرات یک بیماری مفصلی پیشرونده و مزمن با خودايمنی است که می‌تواند به شکل‌دهی در ستون فقرات و ایجاد قوز کمر منجر گردد.

تشخیص قوز کمر 

برای ارزیابی میزان انحنا و تغییر شکل ستون فقرات، نیاز به اجرای تصویربرداری با استفاده از اشعه X (عکس رادیوگرافی) می‌باشد. در مواردی که نیاز به جزئیات بیشتر حس می‌شود، می‌توان از تصویربرداری با استفاده از CT scan نیز بهره گرفت. همچنین، به منظور بررسی علت ایجاد قوز کمر، ممکن است نیاز به اجرای MRI، اندازه‌گیری تراکم استخوان و یا انجام نوار عصب نیز وجود داشته باشد.

چقدر قوز کمر در میان کودکان شایع است؟

اغلب قوز کمر در حدود ۰.۰۴% الی ۱۰% از کودکان دوره مدرسه را دربرمی‌گیرد (به این معنا که تقریباً یک کودک از هر ۱۰ نفر ممکن است این اختلال را تجربه کند یا حدود ۵.۶ میلیون کودک در ایالات متحده به این مشکل برخورده‌اند). به‌طور کلی، اکثر موارد قوز کمر در گروه سنی ۱۲ تا ۱۷ سالگی تشخیص داده می‌شود.

روش‌های درمانی برای قوز کمر

1. درمان دارویی:

   – داروهای مسکن: در صورتی که داروهای غیرنسخی مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم به تسکین علائم کمک نکردند، داروهای مسکن قوی‌تر ممکن است توصیه شوند.

   – داروهای تقویت استخوان: استفاده از داروهایی که استخوان را تقویت کنند، ممکن است از شکستگی‌های ستون فقرات جلوگیری نماید.

2. بریس یا ارتوز:

   – برای نوجوانان با قوز کمر خفیف تا متوسط، استفاده از بریس (تقویت‌کننده) ممکن است مفید باشد. این تدابیر به خوبی در زمانی کارآمدند که استخوان‌ها هنوز درحال رشد هستند.

3. فیزیوتراپی:

   – در صورت بروز درد، جلوگیری از تشدید قوز و بهبود وضعیت بدن از طریق فیزیوتراپی ممکن است مفید باشد. تمرینات تقویتی و اصلاحی توسط تراپیست می‌تواند عضلات مرکزی و کمر را تقویت کند.

4. جراحی:

   – در صورتی که قوز کمر باعث درد شدید یا مشکلات روزمره شود، جراحی ممکن است لازم باشد. جراحی فیوژن ستون فقرات به عنوان یک گزینه جهت اصلاح قوز کمر انجام می‌شود.

   – جراحی با استفاده از برش‌های کوچک و پیوند استخوان، می‌تواند به اصلاح استخوان‌ها و افزایش استحکام مناسبی منجر شود.

5. کیفوپلاستی با بالون:

   – برای بیمارانی که قوز کمر ناشی از شکستگی‌های فشاری در ستون فقرات است، کیفوپلاستی با بالون به عنوان یک گزینه کم تهاجمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش با استفاده از بالون ارتوپدی، مهره‌ها را اصلاح و بهبود می‌بخشد.

نکته: هر یک از روش‌های درمانی باید توسط پزشک متخصص ارزیابی شده و با توجه به ویژگی‌های بیمار، گزینه مناسبی انتخاب گردد. همچنین، برای موفقیت درمان و جلوگیری از مشکلات بیشتر، پیروی دقیق از دستورات و نکات پزشک اهمیت دارد.

ورزش‌های مناسب برای قوز کمر

ورزش‌ها و تمریناتی که به تقویت عضلات مربوط به ستون فقرات و ایجاد ایستایی در منطقه کمر کمک می‌کنند، می‌توانند برای افراد با قوز کمر مفید باشند. اما قبل از شروع هر برنامه ورزشی یا تمرین درمانی، توصیه می‌شود که با پزشک یا متخصص فیزیوتراپ مشورت کنید تا تمرینات مناسب و بدون خطر برای شما تعیین شود. در زیر، تعدادی از ورزش‌های مفید برای قوز کمر ذکر شده است:

1- تمرینات تقویت عضلات مرکزی (Core Strengthening): برخی از تمرینات معمول در این زمینه شامل پلاک (Plank)، تمرینات با ایستایی، ورزش‌های پیلاتس و انجام تمرینات کمر با کمک توپ فیتنس (Exercise Ball) هستند.

2- تمرینات کمر (Back Exercises): انجام تمریناتی که عضلات پشتی را تقویت کنند، از جمله لومبارد (Lumbar) و ردیف‌های عقب (Reverse Rows)، می‌تواند مفید باشد.

3-  یوگا: تمرینات یوگا که بر تمرکز بر روی ایستایی، انعطاف و تقویت عضلات مرکزی تاکید دارند، برای افراد با قوز کمر مفید است.

4- شنا: شنا یک ورزش کلی است که عضلات مختلف بدن را تقویت می‌کند، از جمله عضلات پشتی و عضلات مربوط به ستون فقرات.

5- دوچرخه سواری: دوچرخه سواری یک فعالیت کاردیوی خوب است که می‌تواند به تقویت عضلات پایین بدن و کمر کمک کند.

6- شتابزنی (Swimming): شتابزنی نیز یک ورزش کلیه است که موجب تقویت عضلات مختلف بدن، از جمله عضلات پشتی و کمر می‌شود.

7-  تمرینات تعادل (Balance Exercises): تمریناتی که بر تعادل و ایستایی تمرکز داشته باشند، می‌توانند به تقویت عضلات مرکزی و پیشگیری از قوز کمر کمک کنند.

مهم است که هر تمرینی به صورت صحیح و با تکرارهای مناسب انجام شود. افراد با قوز کمر باید از تمرینات سنگین خودداری کنند و هرگونه درد یا علائم ناشی از تمرین را به پزشک خود اطلاع دهند.

منابع:
medscape
mayoclinic
hopkinsmedicine